Egzama Neden Olur? Egzamayı Tetikleyen 8 Faktör ve Çözümü

Egzaması olan birçok kişi, belirtilerin bazen daha da kötüleştiğini fark eder. Bu hastalık alevlenmeleri genellikle belirli çevresel etkenler tarafından tetiklenir ve bu durum egzamalı tüm insanlar için biraz farklılık gösterebilir. Egzamayı tetikleyen faktörler hakkında bilgi edinerek, onlardan kaçınabilirsiniz. Egzamanızı tetikleyen faktörlerin farkında olmak, hastalığın alevlenmelerinin önlenmesine yardımcı olabilir.

Egzama Nedir?

Egzama, resmi olarak atopik dermatit olarak bilinen bir cilt rahatsızlığının genel adıdır. Aşırı kuru cilt ve vücutta kaşıntılı, kırmızı ve pullu bölgelere neden olan kronik iltihabi bir cilt hastalığıdır.

Atopik dermatiti olan bazı kişilerde ayrıca alerjik rinit ve astım vardır. Atopik dermatiti olan insanlar, belirli maddelere aşırı tepki veren ve semptomlara yol açan bir bağışıklık sistemine sahip olma eğilimindedir.

Atopik dermatit belirtilerine çevresel ve genetik faktörlerin bir kombinasyonunun neden olduğu düşünülmektedir. Egzamalı birçok insanda, cildin dış çevre ile sağlıklı bir bariyer oluşturmasına yardımcı olan bir gende mutasyon bulunur.

Bu nedenle bağışıklık sistemi, normalde karşılaşmayacağı dış ortamda bulunan maddelere maruz kalabilir. Bu, hastalığın bazı enflamatuar problemlerine neden olabilir.

Egzama Neden Olur?

Egzamaya (Atopik dermatit) neden olan bağışıklık sorunları tam olarak anlaşılmış değildir. Ancak çeşitli çevresel koşulların (hem iç hem de dış) cildin iltihaplanmasını kötüleştirebileceği bilinmektedir. Bu, semptomların geçici olarak kötüleştiği “hastalık alevlenmesi” adı verilen bir tepkimeye yol açabilir. Örneğin, daha önce semptomları olmayan bir cilt bölgesi kırmızı ve kaşıntılı hale gelebilir.

Bununla birlikte, egzamanın karmaşık faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığını bilmek önemlidir: Tüm potansiyel tetikleyicilerinizi ele alsanız bile, yinede egzama belirtileriniz olabilir. Hastalığınız ne kadar şiddetli olursa olsun, tetikleyicilerinizi bilmek ve bunlardan kendinizi uzak tutmak hastalığın iyileşmesine yardımcı olabilir.

Egzamayı Tetikleyen En Yaygın 8 Faktör

Farklı türden durumlar, egzaması olan bir kişide hastalık alevlenmelerini tetikleyebilir. Bu, ya çok hızlı bir şekilde ya da birkaç gün içinde semptomların kötüleşmesine neden olabilir.

Bunlardan bazıları sizin için geçerli tetikleyiciler olabilirken, bazıları ise olmayabilir. Hastalık herkeste biraz farklı kendini gösterir. Bazı insanlar, hastalıklarını daha da kötüleştiren belirli tetikleyicileri fark etmeyebilirler.

Egzama tetikleyen faktörlerin birçok farklı potansiyel kategorisi vardır. Bunlardan en yaygın olan faktörleri aşağıda listeledik.

1. Cilt Tahriş Edici Maddeler ve Temas Alerjenleri

Hem doğal hem de yapay ürünlerde bulunan farklı maddelerin hastalığınızın alevlenmesini tetiklediğini fark edebilirsiniz. Bunlar aşağıdakilerden bazılarını içerebilir:

• Yün veya polyester gibi belirli giysiler
• Kişisel temizlik ürünleri (şampuan, duş jeli, banyo köpüğü, bebek mendili ve bezi gibi)
• Diğer kişisel bakım ürünleri (örneğin losyonlar)
• Ev temizlik ürünleri
• Metaller (çoğunlukla nikel)
• Parfüm bazlı ürünler
• Antibakteriyel merhemler
• Bazı dezenfektanlar
• Formaldehit gibi koruyucu maddeler
• Lateks ve yapışkan bandajlar

Bazı durumlarda, bu maddeler egzama belirtilerini genel olarak kötüleştirebilecek genel cilt tahriş edici görevi görür. Bazı durumlarda ise, doğrudan ağırlaştırıcı maddenin dokunduğu yerde bir deri döküntüsü fark edebilirsiniz. Bu, vücuttaki belirli bir bağışıklık reaksiyonundan kaynaklanabilir. Bunların “kontakt alerjenler” olarak adlandırıldığını ve ortaya çıkan döküntünün “alerjik dermatit” veya “kontakt dermatit” olarak adlandırıldığını sıklıkla duyabilirsiniz.

Atopik dermatiti olan kişilerde alerjik dermatit çok yaygındır. Atopik dermatiti olan bazı kişilerde bazen kontakt dermatitten de egzama olur. Hem kontakt dermatit hem de atopik dermatit, egzama formları olarak bilinmektedir.

2. Solunan Alerjenler

Dış ortamdaki belirli maddelerin solunması alerjileri tetikleyebilir ve atopik dermatit belirtilerini kötüleştirebilir. Bu türün en yaygın tetikleyicilerinden bazıları şunlardır:

• Toz akarları
• Ağaçlardan ve otlardan gelen mevsimsel polenler
• Kedilerden veya köpeklerden gelen hayvan tüyleri
• Küf
• Hamam böcekleri

Bazı kişilerde, sigara dumanı ve benzeri solunan maddelere maruz kalmakta egzamayı tetikleyebilmektedir.

3. Hava Şartları

Bazı insanlar aşırı sıcaklıklar sırasında egzamalarının alevlendiğini fark eder. Örneğin, kışın havada daha az nem bulunur. Bu, cilt kuruluğunu artırabilir ve bu da egzama semptomlarını artırabilir.

Öte yandan, bazı kişiler çok yüksek sıcaklığın semptomlarını tetiklediğini fark edebilir. Terlemek de semptomları daha da kötüleştirebilir. Bazı kişiler uzun süreli, sıcak duşlar veya banyolar yaptıklarında bile olumsuz etkileri fark edebilirler.

4. Spesifik Gıdalar

Bazı kişiler de, egzama semptomlarını tetikleyen belli başlı bazı gıdalar vardır. Bazen bu semptomlar, gıdaya karşı gerçek bir alerji durumu olabilmektedir. Bazı kişiler ise, gerçek bir alerji olarak kabul edilebilecek bir şeye sahip olmasalar bile, yiyecekleri yemenin semptomlarını tetiklediğini fark ederler.

İnsanların tanımladığı en yaygın gıda tetikleyicilerinden bazıları şunlardır:

• İnek sütü
• Yumurtalar
• Soya
• Buğday
• Yer fıstığı
• Diğer kuruyemiş çeşitleri
• Balık
• Kabuklu deniz ürünleri

Bununla birlikte, semptomları potansiyel olarak tetikleyebilecek yiyecekler sadece bunlarla sınırlı değildir. Farklı insanların farklı gıda hassasiyetlerine sahip olabileceğini bilmek de önemlidir. Sıfır, bir veya birden fazla gıda tetikleyiciniz olabilir. Egzama için gıda tetikleyicileri, küçük çocuklarda büyük çocuklara veya yetişkinlere göre daha yaygın olabilir.

5. Enfeksiyon

Bazen egzaması olan kişilerin semptomları bir enfeksiyon nedeniyle kötüleşebilir. Tersine, egzaması olan bir kişinin hastalıkları nedeniyle belirli cilt enfeksiyonlarına yakalanma olasılığı daha yüksek olabilir. Cilt semptomlarını kötüleştirebilecek bazı enfeksiyonlar şunlardır:

• Stafilokok aureus (stafil)
• Maya (mantar) enfeksiyonları
• Yumuşakça virüsü
• Herpes Simplex (ateş kabarcıklarının ve uçukların nedeni)

6. Hormonlar

Bazı kadınlar, hastalıklarının adet döngülerinde belirli zamanlarda alevlenme eğiliminde olduğunu fark eder. Bir çalışma, egzama fark eden tüm kadınların neredeyse yarısının adet öncesi semptomları kötüleştirdiğini buldu.

Östrojen ve progesteron gibi seks hormonları, bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle buna neden olabilir. Bazı kadınlar ayrıca hamilelik sırasında kötüleşen semptomlar fark edebilir.

7. Stres

Psikolojik stres, bazı durumlarda egzama belirtilerini kötüleştirebilir. Hayatınızın özellikle stresli dönemlerinde bir alevlenme fark etme olasılığınız daha yüksek olabilir. Yetersiz veya az uyku gibi faktörler de rol oynayabilir.

8. Kuru Cilt

Bir bakıma kuru cilt, bir tetikleyiciden ziyade egzama belirtisi olarak kabul edilebilir. Egzaması olan kişiler, herhangi bir önemli semptomu olmasa bile kuru cilde eğilimlidir.

Bununla birlikte, cildi nemlendiriciler ve yumuşatıcılarla nemli tutmak, bir hastalığın alevlenmesini önlemeye yardımcı olmak için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biridir. Bu, cildinizin içinde daha fazla su kalmasına yardımcı olacak ve bu da cildinizin ağrılı, kaşıntılı ve kızarık olmaya daha az eğilimli olmasını sağlayacaktır.

Muhtemel Tetikleyiciler Nasıl Belirlenir?

Ne yazık ki, atopik dermatiti olan kişiler biraz farklı tetikleyicilere sahiptir ve onları tanımlamak biraz zaman alabilir. Bazı kişiler araştırdıktan sonra bile belirli tetikleyicileri tanımlayamazlar.

Çoğu zaman, bir tetikleyiciyi tanımlamanın en kolay yolu, onu ortadan kaldırmak ve bunun belirtilerinizi azaltmaya yardımcı olup olmadığına bakmaktır. Örneğin, çamaşır deterjanınızı değiştirerek veya giydiğiniz giysilerde değişiklik yaparak bunu yapabilirsiniz. Egzama için en yaygın tetikleyici türleri hakkında bilgi edinmek, hangi şeyleri kaldırmayı deneyebileceğiniz konusunda size bazı ipuçları verebilir.

Bir tetikleyiciye vücudunuzun verdiği tepkimeyi veya bir tetikleyiciyi ortadan kaldırmanın hemen etkisini göstermeyeceğinin bilincinde olmak önemlidir. Sabırsızca kararlar vermek bazen potansiyel tetikleyicileri belirlemenizi zorlaştırabilir.

Alerji Testleri

Alerji testi, belirli gıdalar veya diğer maddeler gibi egzama semptomlarının tetikleyicilerini belirlemenize yardımcı olabilir. Ne yazık ki, alerji testi süreci karmaşıktır ve klinisyenlerin hepsi, kullanılacak en iyi testler veya bunların gerçekten yararlı olup olmadığı konusunda hemfikir değiller.

Bu testlerin yorumlanması da zordur. Bir testin bir maddeye karşı biraz hassas olabileceğinizi göstermesi, mutlaka belirtilerinizi tetiklediği anlamına gelmez. Test yaptırmak ve sonuçlarınızı anlamlandırmak için onaylı bir alerji uzmanıyla çalışmak faydalı olabilir.

Alerji testlerinden bazıları şunlardır:

Deri Prick Testi: Deri prick testi, egzama tetikleyicisi olarak hareket edebilen gıda alerjilerini değerlendirmek için en yaygın kullanılanlardan biridir. Bu, cilde az miktarda alerjen yerleştirmeyi içerir. Olumlu bir yanıt, yükselmiş bir kırmızı noktayı gösterir.

IgE Testi: Bazen kullanılan bir diğer test, spesifik bir IgE testidir. Bu, kandaki belirli antikorları kontrol etmek için kullanılan bir kan testidir. IgE’yi kontrol etmek için kullanılan belirli bir test türü, radyoalergosorbent testi (RAST) olarak bilinir.

Gıda Tehdit Testi: Bazen bu testleri gıda testleri takip eder. Sonuçlarınızdan biri, bir gıda alerjisinin egzamanızı kısmen tetikleyebileceğini gösteriyorsa buna ihtiyacınız olabilir. Bu senaryoda, etkilenen kişi bir süre için şüpheli tetikleyiciden kaçınır, ardından bir sağlık uzmanının gözetimi altına tedaviye başlar.

Potansiyel Tetikleyicilere Maruz Kalmayı Azaltma

Potansiyel tetikleyicilere maruz kalmanızı azaltmanın çeşitli yolları vardır. Zor değiller, ancak biraz dikkat ve planlama gerektiriyorlar.

Temizlik ve Kişisel Bakım Ürünleri

Bunun işe yarayıp yaramadığını görmek için farklı çamaşır deterjanları, temizlik ürünleri vb. kullanmayı deneyin. Egzaması olan bazı kişiler bu ürünlerde bulunan maddelere karşı hassastır. Konvansiyonel ürünlere ve aynı zamanda “doğal” olarak adlandırılan ürünlere bir göz atın çünkü bunlar aynı zamanda hastalık tetikleyicileri olabilir. Şüphelenilen bir maddeden bir süre uzak durmak, belirtilerinizi tetikleyip tetiklemeyeceği konusunda size bir fikir verebilir.

Kokulu ürünlerden uzak durarak başlayın. Belirtileri tetikleme olasılığı daha düşük olan “hipoalerjenik” etiketli ürünlerle denemeler yapmak isteyebilirsiniz.

Genel olarak, daha az içerik iyi bir işarettir. Bazı insanlar ayrıca ev yapımı ürünleri veya basit kabartma tozu ve sirke durulamalarını dener.

Genel olarak, tetikleyici bir madde belirledikten sonra, gelecekte bundan kaçınmanız gerektiğini bileceksiniz.

Giyim

Egzama sorunu olan bazı kişilerde belirli kumaşlar tetiklendiğinden, gardırobunuza bakmak isteyebilirsiniz. Egzaması olan bazı kişiler, ipek ve yumuşak pamuklu kumaşlarla daha iyi sonuç aldıklarını fark ettiler. Ancak sizin için neyin işe yaradığını bulmak için deneme yapmanız gerekebilir.

Hava Şartları

Hem aşırı kuru hem de aşırı nemli havadan kaynaklanan hastalık alevlenme potansiyelinin farkında olun.

Yaz aylarında:

• Cildinizi temiz, serin ve kuru tutmaya çalışın.
• Ter, tuzlu su veya klorlu suyu yıkayın. Nemlendiriciyi ve güneş kremini (gerekirse) tekrar uygulayın
• Güneş kremi ve sivrisinek kovucular gibi maddelerin tahriş edici maddeler içerebileceğini unutmayın. Cildinizi tahriş etmeyen ürünler bulmak için denemeler yapmanız gerekebilir. Hipoalerjenik ürünler başlamak için iyi seçenek olabilir.

Kış aylarında:

• Yumuşatıcı ve nemlendiricilerinizi kullanmayı unutmayın.
• Havanın nemli kalmasına yardımcı olması için bir hava nemlendirici kullanmayı düşünün.

Havadaki Alerjenler

Bazı durumlarda, potansiyel olarak semptomlarınızı azaltabilecek solunan alerjenlere maruz kalmanızı azaltabilirsiniz. Maruz kalma durumunuzu azaltabilecek bazı genel tedbirşer şunlardır:

• Yüksek verimli partikül hava (HEPA) filtresinin kullanılması
• Fırınınız ve klimanız için yüksek kaliteli filtreler kullanmak ve bunları düzenli olarak değiştirmek
• Evinizi düzenli olarak temizleyin (toz akarlarına maruz kalmayı azaltmaya yardımcı olmak için)
• Yastık ve şilteler için yapılmış toz akarı örtülerinin kullanılması
• Herhangi bir evcil hayvanı en az haftada bir yıkamak
• Hamamböceği maruziyetini azaltmak için böcek öldürücü yem kullanmak
• Pasif dumana maruz kalmanın veya diğer solunan tahriş edici maddelerin azaltılması

Bazı insanlar ayrıca immünoterapi veya alerji aşıları yoluyla bu tür alerjenlere karşı tepkilerini azaltabilir.

Gıda Hassasiyetleri

Belirli bir yiyeceğin egzamanızı tetikleme eğiliminde olduğunu fark ederseniz, bir süre bundan kaçınmanız buna değer olabilir. Daha sonra herhangi bir sorun yaşamadan tekrar yiyebilirsiniz.

Bununla birlikte, semptomlar günlerce ortaya çıkmayabileceğinden ve semptomlarınızdaki bir değişiklik beslenmenizle ilgili olmayabileceğinden, bu tür tetikleyicileri tanımlamanın çok zor olabileceğini bilin. Ayrıca, beslenmenizi aşırı derecede sınırlamamaya dikkat edin.

Belirli bir yiyeceğin belirtilerinizi tetiklediğine dair önemli kanıtlarınız olmadıkça, beslenmenizden bir öğeyi tamamen çıkarmanın yardımcı olması pek olası değildir. Bir yiyecek ve semptom günlüğü hazırlamak, semptomlarınızı zaman içinde takip etmenin iyi bir yoludur.

Genel Kişisel Bakım

Genel kişisel bakımı kullanarak egzama tetikleyicilerinizin etkilerini en aza indirebilirsiniz. Örneğin:

• Herhangi bir aktif enfeksiyon belirtisi varsa (sıcak cilt veya irin gibi) hemen sağlık uzmanınıza görünün.
• Hastalığınız aktif olarak tetiklenmese bile önleyici tedbirlerinizi (yumuşatıcılar ve losyonlar gibi) ve gerekirse reçeteli tedavileri tutarlı bir şekilde kullanın.
• Hayatınızdaki stresi yönetmek için adımlar atın (örneğin, eğlenceli aktiviteler yapın, sosyal olmak için zaman ayırın, meditasyon yapın, danışmanlık alın).

Kanıtları Göz Önünde Bulundurun

Bazı durumların neden bazı egzamalı kişilerde semptomları tetiklediği konusunda hala anlaşılmayan çok şey var. Bu konuyu keşfederken, egzama tetikleyicilerine yönelik araştırmaların biraz sınırlı olduğunu bilin.

Problemin bir kısmı, bu potansiyel tetikleyicilerin ne kadar yaygın olduğunu değerlendiren çalışmalar tasarlamanın zor olabilmesidir. En iyi müdahaleleri dikkatle değerlendirmek de zordur, çünkü kısmen herkes aynı şeylere duyarlı değildir. Bu nedenle farklı kaynaklardan bu konu hakkında farklı bilgiler duyabilir veya okuyabilirsiniz.

Bununla birlikte, birçok insan bu tetikleyicilerden birine maruz kalmanın hastalıklarını alevlendirdiğini bildiriyor. Başka bir deyişle, bilim adamlarının “anekdotsal kanıt” dediği şeyler var. Bu tetikleyicilerin bazıları için, bunu doğrulayan ve nedenini açıklayan kapsamlı bilimsel kanıta sahip değiliz. Bu tetikleyicilerin sizin üzerinizde bir etkisi olup olmadığını araştırmaya değer.

Son Söz

Egzama tetikleyicilerini belirlemek uzun vadeli bir zorluk olabilir. Değişiklik yapmak ve gelişmeleri doğru şekilde görememek sinir bozucu olabilir. Bununla birlikte, biraz ısrarla, tetikleyicilerinizi belirlemek ve yönetmek, hastalığın yaşamınız üzerindeki etkisini en aza indirmenize yardımcı olabilir.

Egzama ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular