Sağlık

Mide Yanmasının Nedenleri ve Risk Faktörleri

Mide yanması yada mide ekşimesine birkaç farklı nedenden kaynaklanabilir. Mide yanmasının (ekşimesinin) en yaygın nedenlerini anlayarak, aynı zamanda gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) tedavisinin bir parçası olan yaşam tarzınızda ve diyetinizde değişiklikler yapabilirsiniz. Mide yanmasına katkıda bulunabilecek mekanizmalardan bazıları yemek borusunun doğrudan tahrişi, alt özofagus sfinkterinin (LES) zayıflığı, mide boşalmasının gecikmesine neden olan sindirim sistemi motilite bozuklukları ve hiatal hernidir. Çoğu zaman, bu faktörlerin birden fazlası mide ekşimesi nöbetlerine neden olur.

Sindirim Sistemi Nasıl İşler

Mide yanmasını anlamak, sağlıklı bir sindirim sisteminin nasıl çalıştığını bilmekle başlar. Sindirim sisteminiz, yiyeceklerin çiğnendiği ve tükürük ile karıştırıldığı ağzınızla başlar ve sindirim sürecini başlatır. Buradan yemek, yemek borusuna doğru hareket eder. Bu kaslı tüp, yiyeceği mideye taşımak için peristalsis adı verilen küçük kasılmalar yapar.

Yemek borusu ve mide, alt yemek borusu sfinkteri (LES) adı verilen bir kas lifi bandı ile bağlanır. Normalde, LES bir valf gibi çalışır, yiyeceklerin mideye geçmesine izin vermek için açılır ve yiyeceklerin ve sindirim sıvılarının yemek borusuna geri akmasını önlemek için kapanır. Ancak sfinkter, olmaması gerektiği halde gevşerse veya zayıflarsa, mide asidi yemek borusuna geri akarak mide ekşimesi olarak bilinen yanma hissine neden olabilir.

Sindirim sistemi nasıl işler

Mide Yanmasının Yaygın Nedenleri

Mide yanmasının altında yatan mekanizmalar, mide ekşimenizin sık olması durumunda GERD (Gastroözofageal reflü hastalığı) gelişimine de yol açabilir. Mide yanmasına neden olabilecek bazı nedenleri listeledik.

Yemek Borusu Tahrişi

Bazı yiyecek, içecek, sigara ve ilaç türleri yemek borusunun iç yüzeyini doğrudan tahriş edebilir ve mide yanmasına neden olabilir. İlaç kullanımında ise ilacı aldıktan sonra en az 20-30 dakika dik durmak ve hapı bir bardak su ile almak daha sağlıklı olacaktır.

Alt Özofagus Sfinkteri (LES) Bozukluğu

Alt özofagus sfinkteri zayıfsa veya tonunu kaybederse, yemek mideye geçtikten sonra LES tamamen kapanmaz. Mide asidi daha sonra yemek borusuna geri dönebilir. Bazı yiyecek ve içecekler, alkol, ilaçlar ve sinir sistemi faktörleri LES’i zayıflatabilir ve işlevini bozabilir.

Hareket Bozuklukları (Yavaş Mide Boşalması)

Normal sindirimde yiyecekler, peristalsis adı verilen ritmik kasılmalarla sindirim sistemi boyunca hareket eder. Birisi sindirim hareket bozukluğuna sahip olduğunda, bu kasılmalar anormalleşir. Bu anormallik iki nedenden birine bağlı olabilir, kasın kendi içindeki bir problem veya kasın kasılmalarını kontrol eden sinirler veya hormonlarla ilgili bir problem.

Gastrointestinal reflü bozukluğu (GERD) olan bazı kişilerin midelerinde anormal sinir veya kas fonksiyonu vardır ve bu da motilitenin bozulmasına neden olabilir.

Midedeki kaslar normal şekilde kasılmadığında, mide normalde olduğu kadar hızlı bir şekilde ince bağırsağa boşalmaz. Midede kalan daha fazla gıda ve gecikmiş boşalma nedeniyle midede artan basınç kombinasyonu, mide asidinin yemek borusuna geri sızma riskini artırır.

Hiatal Herni (Fıtık)

Hiatal herni genellikle GERD olan hastalarda bulunur. Midenin üst kısmı diyaframdaki bir açıklıktan yukarı doğru göğüs içine itildiğinde hiatal herni oluşur. Bu, diyaframdaki bir zayıflama veya artan karın basıncı nedeniyle (obezite gibi) oluşabilir. Bu açıklığa özofagus hiatusu veya diyafram hiatusu denir. Bir hiatal herninin LES’i zayıflatabileceğine ve reflüye neden olabileceğine inanılmaktadır.

Karın Üzerindeki Basınç

Karın üzerindeki aşırı basınç, LES’e baskı uygulayarak mide asidinin yemek borusuna ve hatta ağza girmesine izin verebilir. Hamile kadınlar ve aşırı kilolu insanlar bu nedenle mide yanmasına daha fazla yatkındır.

Diğer Tıbbi Durumlar

GERD’e (Gastroözofageal reflü) katkıda bulunabilecek diğer tıbbi durumlar arasında astım ve diyabet bulunur.

Genetik Faktörler

Çalışmalar, GERD için kalıtsal bir risk olduğunu öne sürdü. Bu, yemek borusu veya midedeki kalıtsal kas veya yapısal problemlerden kaynaklanıyor olabilir. Genetik faktörler, bir hastanın şiddetli GERD’nin neden olduğu kanser öncesi bir durum olan Barrett’s özofagusuna duyarlılığında önemli bir unsur olabilir.

Yaşam Tarzı Risk Faktörleri

Bazı insanlar, mide içeriğinden gelen normal basınca dayanamayan, doğal olarak zayıf bir LES’e sahiptir. Ancak diğer faktörler de bu zayıflamaya katkıda bulunabilir ve mide yanması ataklarına yol açabilir.

Alkol

Alkol, mide içeriğinin yemek borusuna geri akmasına izin vererek LES’i gevşetir. Aynı zamanda mide asidi üretimini arttırır ve yemek borunuzu mide asidine karşı daha hassas hale getirir. Alkol almak aynı zamanda daha az sağlıklı yiyecek seçimleri yapmanıza da neden olabilir ve bilmediğiniz yiyecekleri yemek mide yanmanızı tetikleyebilir.

Tütün Ürünleri

Sigara dumanındaki kimyasallar, akciğerlerden kana geçerken LES’i zayıflatır. Sigara içmek, yemek borusunun zarar görmesine karşı vücudunuzun savunmalarından biri olan tükürük üretimini yavaşlatır. Sigara içenler ayrıca tükürükte bikarbonat adı verilen daha az asit nötralize edici kimyasallar üretirler. Ayrıca sigara içmek mide asidi üretimini uyarır ve safra tuzlarının bağırsaktan mideye hareketini teşvik ederek mide asidini değiştirir. Sigara içerken sindirim yavaşlar ve midenin boşalması daha uzun sürer.

Yiyecekler

İnsanlar, hangi yiyeceklerin mide yanmasını tetiklediği konusunda farklılık gösterir. Bunlar en yaygın olanlardır:

  • Kahve, çay ve diğer kafeinli içecekler: Kafein, mide içeriğinin yemek borusuna geri akmasına izin vererek (LES) gevşetebilir. Kafeinli içecekler ayrıca asit üretimini de uyarabilir.
  • Çikolata: Çikolata, kakao, çay ve kahve bitkileri gibi birçok bitkide doğal olarak bulunan bir bileşik olan teobromin konsantrasyonlarını içerir. Bu, yemek borusu sfinkter kasını gevşetir ve mide asidinin yemek borusuna fışkırmasına izin verir.
  • Kızarmış, yağlı yiyecekler: Bu yiyecekler, sindirimi yavaşlatma ve yiyecekleri midenizde daha uzun süre tutma eğilimindedir. Bu, midede artan basınca neden olabilir ve bu da zayıflamış bir LES’e daha fazla baskı uygular. Bütün bunlar midenizde olanın geri akmasına izin verir.
  • Nane genellikle mide ekşimesi tetikleyicisidir.
  • Domates ve domates bazlı ürünler: Domates içeren tüm yiyecekler mide asidi üretimini uyarır.
  • Baharatlı yiyecekler ve karabiber mide asidi üretimini uyarır.
  • Narenciye ve meyve suları: Portakal, limon, misket limonu ve diğer turunçgiller mide asidi üretimini uyarır.

Beslenme Alışkanlıkları

Beslenme alışkanlıklarınız da mide yanması durumlarını tetikleyebilir:

Büyük öğünler: Dolu bir mide, LES’e fazladan baskı uygulayabilir, bu da bu yiyeceğin bir kısmının yemek borusuna geri akma şansını artıracaktır.

Yatmadan iki ila üç saat önce yemek yemek: Dolu bir mideyle yatmak, mide içeriğinin LES’e daha fazla baskı yapmasına neden olabilir. Bu, reflü olasılığını artırır.

Karın Basıncı

Aşırı kilolu veya obez olmak, mide yanmasını tetikleyebilecek karın üzerinde baskı oluşturur ve kilo vermeniz önerilir. Dar giysiler giymek bile karın bölgesinde baskıya neden olabilir. Bu, yiyecekleri LES’e karşı zorlar ve yemek borusuna geri akmasına neden olur. Sıkı oturan kemerler ve ince iç çamaşırlar iki yaygın suçludur. Ayrıca yattığınızda veya dolu bir mideniz olduğunda semptomların arttığını hissedebilirsiniz.

Bazı insanlar, belirli türdeki egzersizlerin mide yanmasını tetiklediğini fark edebilir. Zıplamayı içeren yüksek etkili egzersizlerin yanı sıra karın üzerine baskı uygulayan egzersizler gibi egzersizlerin tetikleyici olma olasılığı en yüksek olanlardır.

İlaçlar

Hemen hemen her ilaç mide yanmasına neden olabilir, ancak diğerlerinden daha büyük etkili olan bazı ilaçlar olduğu açıktır. İlaçların mide yanmasına neden olmasının birden fazla yolu vardır ve bazen mide yanması farklı nedenlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Mide yanması semptomlarınızı azaltacak ilaçlarınızı almanın yollarını bulmak veya mide yanmasına neden olma olasılığı daha düşük olan farklı bir ilaca geçmek için sağlık uzmanınıza danışabilirsiniz.

Mide yanmasına neden olduğu bilinen ilaçlar şunlardır:

  • Valium (diazepam) gibi anti-anksiyete ilaçları sadece ruh halinizi değil, LES’inizi de gevşetebilir.
  • Tetrasiklin gibi bazı antibiyotikler doğrudan yemek borusunu tahriş edebilir.
  • Compazin (proklorperazin) ve Phenergan (prometazin) gibi antikolinerjikler LES’i gevşetebilir.
  • Aspirin. Mide yanması nedeniyle aspirini tolere edemeyen bazı kişiler için enterik kaplı aspirin bir seçenek olabilir. Sağlık uzmanınızla konuşmadan önce asla aspirini bırakmayın.
  • Fosamax (alendronat), Actonel (resendronat) ve Boniva (ibandronat) gibi bifosfonatlar, yemek borusunu doğrudan tahriş ederek mide yanmasına neden olabilir. İlacınız mide yanmasına neden oluyorsa, bu semptoma neden olma olasılığı daha düşük olan enjeksiyon olarak verilen preparatlar için seçenekler vardır.
  • Procardia (nifedipin) ve Cardizem (diltiazem) gibi yüksek tansiyon için kalsiyum kanal blokerleri, LES’in zayıflamasına ve ayrıca mide boşalmasının yavaşlamasına neden olabilir. Neyse ki, birçok farklı tansiyon ilacı sınıfı mevcuttur ve semptomlarınız devam ederse başka bir sınıfa geçmek yardımcı olabilir.
  • Proventil (albuterol) ve teofilin gibi astım ilaçları
  • Kemoterapi ilaçları
  • Deltasone (prednizon) ve Medrol (metilprednizolon) gibi kortikosteroidler (steroidler), diğer önemli sindirim sorunlarının yanı sıra mide yanmasına neden olabilir.
  • Östrojen ve progesteronun bir kombinasyonu olan hormon replasman tedavisi (HRT)
  • Narkotikler, mide boşalmasını geciktirerek mide yanmasına neden olabilir.
  • Advil (ibuprofen) ve Aleve (naproksen) gibi NSAID’ler (steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar), prostaglandinleri inhibe ederek midedeki asiditeyi artırabilir. Tylenol (asetominofen) veya hatta narkotik ilaçlar gibi ağrı kontrolü seçenekleri, NSAIDS önemli mide ekşimesine veya sindirim sistemi rahatsızlığına neden olduğunda gerekli olabilir. Bazı durumlarda, NSAIDS’i tok karnına aldığınızdan emin olmak yardımcı olabilir.
  • Tofranil (imipramin), Sinequan (doksepin), Norpramin (desipramin) ve Pamelor (nortriptilin) gibi trisiklik antidepresanlar mide boşalmasını yavaşlatır. Yeni antidepresanların birçoğunun bu semptoma neden olma olasılığı daha düşüktür.
  • Potasyum, yemek borusunu doğrudan tahriş ederek mide yanmasına neden olabilir.
  • Demir takviyeleri mideyi doğrudan tahriş edebilir. Bazı insanlar bu takviyeleri yiyeceklerle birlikte alarak veya günün erken saatlerinde kullanarak rahatlayabilirler.
  • C vitamini

Mide Yanmasıyla İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Mide Yanması Neden Olur?

Mide asidi yemek borusuna (gıdayı ağızdan mideye taşıyan tüp) geri döndüğünde mide yanması meydana gelir. Normalde, yemek borusunun alt kısmındaki alt yemek borusu sfinkteri (LES) adı verilen bir kas bandı mide içeriğinin geri akışını engeller. Mide yanması ile bu olması gerektiği gibi olmaz ve asit reflüsüne neden olur.

Kronik Mide Yanmasına Neden Olan Nedir?

Altı ay veya daha uzun süren devam eden veya epizodik nöbetler olarak tanımlanan kronik mide yanması, Batı ülkelerindeki insanların %15 ila %20’sini etkileyen bir durum olan gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) sonucu olabilir. Aynı zamanda kronik gastrit, motilite bozuklukları veya hiatal herni neden olabilir.

Hangi Yiyecekler Mide Yanmasına Neden Olur?

Bazı yiyecekler, bazı kişilerde aşırı mide asidini tetikleyebilir ve bu da alt özofagus sfinkterinden sızabilir ve mide ekşimesine neden olabilir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

  • Baharatlı yiyecekler
  • Yağlı veya kızarmış yiyecekler
  • Kahve ve çikolata gibi kafeinli yiyecekler
  • Turunçgiller ve salamura gıdalar dahil olmak üzere asidik gıdalar
  • İşlenmiş gıdalar
  • Gazlı içecekler
  • Alkol (özellikle bira ve şarap)

Hamilelikte Mide Yanmasına Ne Sebep Olur?

Hamilelik boyunca artan progesteron hormonu, alt özofagus sfinkterini gerektiği gibi kapanmaması için gevşetebilir. Aynı zamanda, büyüyen rahim, bağırsaklara ve mideye artan baskı uygulayabilir ve bu da geri akışı teşvik eder.

Geceleri Mide Yanmasına Ne Sebep Olur?

Vücudunuzun uyku sırasındaki pozisyonu mide yanması belirtilerinde büyük rol oynayabilir. Kronik mide yanması varsa, sırt üstü yatmak, asidin yemek borusuna doğru kaymasına neden olur. Başınızı yükseltmek bu asitleri azaltabilir. Yatmadan önce yemek yemekten kaçınmak ve sol tarafınıza yatmak da işe yarayabilir.

Mide Yanması Ciddi Bir Sorunun Belirtisi Olabilir mi?

Mide yanmasını basitçe “yediğiniz bir şeyin” sonucu olduğunu varsayıyor olsanız da, özellikle semptomlar şiddetli ve devam ediyorsa, daha ciddi bir şeyin belirtisi olabilir. GERD’e ek olarak, kronik mide yanması şunlardan kaynaklanabilir:

  • Akalazya
  • Koroner arter damar sertliği
  • Yemek borusu kanseri
  • Safra kesesi taşları
  • Hiatal herni (Fıtık)
  • H.pilori enfeksiyonu
  • Huzursuz bağırsak sendromu (IBS)
  • Hareketlilik bozuklukları
  • Peptik ülser hastalığı

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu